Het college wil de gemeentelijke monumentenlijst uitbreiden en hierbij de bevolking actief betrekken. De gemeentelijke monumentenlijst wordt stapsgewijs uitgebreid. Als eerste stap zullen monumentale panden in de binnenstad worden geïnventariseerd. Bewoners worden te zijner tijd uitgenodigd om voorstellen te doen voor de inventarisatie.De gemeente Zwolle heeft naast de zorg voor rijksmonumenten ook haar eigen gemeentelijke lijst monumenten. Deze lijst is gestart in de jaren 80 van de vorige eeuw omdat rijksmonumenten alleen panden van voor 1850 omvatte. De gemeentelijke lijst omvat nu 308 monumenten uit ‘jongere’ bouwstijlen (periode 1850-1940) zoals Neo-renaissance, Eclecticisme en Jugendstil.
De gemeente wil nu stapsgewijs overgaan tot uitbreiding van de gemeentelijke monumentenlijst. Daarbij worden bewoners actief betrokken. Met de uitbreiding wil de gemeente de instandhouding garanderen van de vele monumentale panden die Zwolle rijk is. Het college stelt voor om te beginnen met bouwhistorische waardevolle panden in de binnenstad. Naast een inventarisatie van monumentale panden in het centrum, heeft de gemeente de afgelopen jaren ook inventarisaties gemaakt met het thema “Naoorlogse bouwkunst en stedenbouw Zwolle” en “Historische boerderijen”. Deze thema’s worden op een later moment opgepakt.
Geachte raadsleden,
Op 17 maart 2007 hebben de fracties van de SP, PBZ, Swollwacht en D66 gezamenlijk een initiatiefvoorstel ingediend met als onderwerp burgerparticipatie bij groslijst ??monumenten??. Het onderwerp zal op 14 mei in de Commissie Werk aan de orde komen. In deze brief geven wij u graag onze reactie op het genoemde voorstel.
Monumentenbeleid in vogelvlucht
De gemeente Zwolle kent een geruime historie in de monumentenzorg. Naast de zorg voor het palet aan rijksmonumenten heeft de gemeente ook haar eigen verantwoordelijkheid genomen. In de jaren tachtig en begin jaren negentig van de vorige eeuw heeft de gemeente Zwolle, mede als aanvulling op de leemte in de rijksmonumentenlijst die de periode tot 1850 omvatte, reeds gemeentelijke monumenten uit de periode van de ??jongere bouwkunst?? (1850-1940) aangewezen. Sindsdien hebben aanwijzingen hoofdzakelijk plaatsgehad na een verzoek daartoe door de eigenaar, van gebouwen in gemeentelijk bezit en van een aantal bijzondere objecten. De gemeentelijke monumentenlijst bestaat momenteel uit 308 gemeentelijke monumenten, veelal van de bouwstijlen Neo-renaissance, Eclecticisme en Jugendstil. Binnen de gemeente bevinden zich verder nog vele potenti?«le monumenten die nog niet als zodanig de beschermde status hebben.
Het Zwolse monumentenbeleid, zoals vastgelegd in de door uw raad vastgestelde beleidsnota voor het Zwols monumenten- en archeologiebeleid uit 2000, was en is gericht op een goede instandhouding van het bestaande monumentenbestand. Inventarisaties van 2001 en 2002 waren er op gericht om het monumentenbestand uit te breiden. Inmiddels is een drietal inventarisaties tot stand gebracht: â???Naoorlogse bouwkunst en stedenbouw Zwolleâ?? (februari 2001), â???Onder de pannen, bouwhistorische inventarisatie binnen de grachtenâ?? (december 2001) en â???Inventarisatie historische boerderijen in de gemeente Zwolleâ?? (oktober 2002). Met name de inventarisatie â???Onder de pannenâ?? betreft een quick scan dat een eerste en globaal beeld geeft van de bouwhistorische aspecten van een deel van onbeschermde panden in de binnenstad. Deze inventarisaties hebben om verschillende redenen nog niet tot selectie en aanwijzingen tot gemeentelijk monument geleid. De voorbereidingen om hieraan een vervolg te geven middels een nader inventarisatie en aanwijzingsproject zijn inmiddels gestart.
Bevoegdheden
Het kader wordt o.a. gevormd door de (wettelijke) bepalingen van de door uw raad vastgestelde Monumentenverordening 2004 en het monumentenbeleid. De bevoegdheid tot het aanwijzen van een onroerende zaak tot beschermd gemeentelijk monument alsmede de bevoegdheid tot het al dan niet verlenen van vergunningen tot wijziging of afbraak van gemeentelijke monumenten staan in de Monumenten-verordening 2004. De verordening is gebaseerd op de modelmonumentenverordening van de VNG. De uitvoering is daarmee een onderdeel van het dagelijks bestuur door ons college.
In het initiatiefvoorstel wordt voorgesteld tot een drastische wijziging van deze bevoegdheden- en taakverdeling. Het voorstel van de fracties legt iedere bevoegdheid en uitvoering bij de raad. Een dergelijke praktijk is niet in overeenstemming met de duale systematiek. Verder zou elke wijziging van een monument een raadsbesluit vergen. De procedure daartoe zou een termijnverlengende werking hebben. Alleen al om het draagvlak bij monumenteigenaren te behouden, willen wij een dergelijke wijziging ernstig ontraden.
Verantwoorde aanwijzingsprocedure
Zwolle kent vele beeldbepalende panden. Niet ieder pand is echter een (potentieel) monument. Een monument is, blijkens de Monumentenverordening 2004, een zaak of terrein die van algemeen belang is wegens zijn schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische waarde. Een beschermd gemeentelijk monument is een onroerende zaak, die overeenkomstig de bepalingen van de Monumenten-verordening als beschermd gemeentelijk monument is aangewezen. De vijftig-jaargrens die voor rijksmonumenten geldt, is niet voor gemeentelijke monumenten overgenomen. Daardoor biedt de verordening ook de mogelijkheid om monumenten die (nog) niet op de rijkslijst kunnen komen omdat ze te jong zijn, reeds op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen.
In het initiatiefvoorstel wordt voorgesteld een vernieuwd ??Monumenten Inventarisatie Project?? op te starten waarbij tevens burgers de kans krijgen mee te denken en te beslissen. Wij onderschrijven het voorstel voor zover het betreft de noodzaak om een nieuw inventarisatie en aanwijzingsproject te starten om de gemeentelijke monumentenlijst uit te breiden. Ook burgerparticipatie zou, indien gewenst, een plaats kunnen krijgen binnen de inventarisatieprocedure.
Inventarisatie en participatie
Een hogere mate van burgerparticipatie bij een nieuw inventarisatieproject kan van betekenis zijn om het draagvlak en de interesse voor de monumenten en de zorg daarvoor te blijven behouden. De in het initiatiefvoorstel voorgestelde wijze van het opstellen van een ??groslijst?? geeft echter geen garantie dat een evenwichtige en goed onderbouwde inventarisatie plaatsvindt. De kans is daarbij niet ondenkbaar dat de nodige belangrijke gebouwen niet op de groslijst terecht komen.
Om werkbaarheid en kwaliteit te garanderen, willen wij de gemeentelijke monumentenlijst stapsgewijs uitbreiden, aan de hand van diverse thema??s (te beginnen bij bouwhistorisch waardevolle panden binnenstad). In het proces van inventarisatie kunnen Zwollenaren worden uitgenodigd een bijdrage te leveren (suggestie met onderbouwing) binnen de gestelde randvoorwaarden (zoals bijvoorbeeld het thema). Daarnaast vindt tevens een vanuit de gemeente ge?¯nitieerde inventarisatie plaats (indien nog niet reeds is gebeurd) teneinde samen met de burgervoorstellen tot een brede inventarisatielijst te komen.
Dit onderwerp zal bij de begroting worden opgevoerd. Met de huidige personele capaciteit kunnen substanti?«le aanwijzingsrondes niet worden uitgevoerd. Ter indicatie: voor de Binnenstad wordt ingeschat dat circa 180 panden een dusdanig monumentale waarde hebben, dat aanwijzing als gemeentelijk monument in de rede ligt. Indien dit aanwijzingsproces over 4 jaar wordt uitgespreid en door herprioritering de helft van de benodigde ambtelijke uren intern wordt opgelost dan bedragen de kosten circa â⤨¬ 40.000,- per jaar (exclusief de kosten die gemoeid zijn met intensivering van burgerparticipatie).
Selectie en besluitvorming
Selectie en besluitvorming vinden vervolgens plaats conform de systematiek zoals vastgelegd in de Monumentenverordening 2004. Wij vragen, op grond van de Monumentenverordening 2004, voordat een besluit wordt genomen, over de aanwijzing advies aan de monumentencommissie. Dit is, blijkens de begripsbepalingen van de Monumentenverordening 2004, de ingestelde welstands-/monumentencommissie. Deze commissie kan zich laten bijstaan door externe deskundigen uit disciplines als architectuurhistorie, bouwhistorie en landschapsarchitectuur.
De verordening bindt het advies niet aan bepaalde voorschriften over vorm en inhoud. De bijgevoegde selectiecriteria zijn inhoudelijk afgewogen tot stand gekomen, hebben de afkomst vanuit het rijk en worden ook nu reeds toegepast op aanvragen om aanwijzing van een zaak tot monument. Op basis van deze criteria wordt het advies van de welstands-/monumentencommissie gevormd en onderbouwd. De in het initiatiefvoorstel voorgestelde wijze van stemmen en een kiesdeler is niet wenselijk en geeft tevens vragen omtrent effici?«ntie, praktische uitvoerbaarheid en kosten.
Bij de aanwijzing van een zaak tot gemeentelijk monument dient altijd een belangenafweging plaats te vinden. Dit betreft onder meer het belang van de eigenaar/gebruiker en anderzijds het belang van de bescherming van het monumentale karakter van de onroerende zaak door aanwijzing als gemeentelijk monument. Deze belangenafweging resulteert in een besluit waarbij een object al dan niet wordt aangewezen tot gemeentelijk monument. Op dit proces zijn de wettelijke voorschriften (zienswijzen, bezwaar en beroep) van toepassing.
Conclusie
Wij concluderen dat de gemeentelijke monumentenlijst door inventarisatie en selectie uitgebreid moet gaan worden. Daarbij kan in de inventarisatiefase een brede inbreng vanuit de burgerij een ondersteuning betekenen, onder andere voor de betrokkenheid. Om werkbaarheid en kwaliteit te garanderen moet de gemeentelijke monumentenlijst stapsgewijs worden uitgebreid aan de hand van diverse thema??s (te beginnen bij bouwhistorisch waardevolle panden binnenstad). Ten aanzien van de vervolgprocedure (selectie en besluitvorming) staan wij geen wijziging van de Monumentenverordening 2004 voor. Overeenkomstig de huidige systematiek blijven wij het bevoegde (uitvoerende) orgaan omtrent aanwijzingsbesluiten en besluiten over de vergunningen tot wijziging of afbraak van gemeentelijke monumenten.
Middels een nieuw aanwijzingsproject wordt de gemeentelijke monumentenlijst een actuele lijst die meerdere (bouw)periodes omvat en daarmee een goede basis vormt voor de instandhouding van de vele monumentale objecten die Zwolle rijk is.
Burgemeester en Wethouders van Zwolle,
drs. H.J. Meijer, burgemeesterdrs. O. Dijkstra, secretaris
De fracties van SP, SW, PBZ en D66 willen, na de behandeling van hun initiatiefvoorstel monumenten groslijst in de commissie werk 14/5, B&W opdragen met een gewijzigde monumentenverordening te komen.
In die gewijzigde verordening dient duidelijk de actieve rol van Zwollenaren, Raad en College te worden vastgelegd. Dit grotendeels in overeenstemming met hun initiatiefvoorstel. Daartoe is een motie opgesteld, die in de Raad van 29 mei 2007 zal worden ingediend en B&W opdraagt binnen 4 maanden met een gewijzigde monumentenverordening te komen.
==============
De Raad van Zwolle op dinsdagavond 29 mei 2007 in vergadering bijeen:
?· Gelezen:
– de B&W-reactie initiatiefvoorstel ??burgerparticipatie bij groslijst monumenten
(raadsbrief van 16 april 2007).
?· Van mening, dat:
– N?¡ veel woorden over het motto â???samen maken we de stadâ?? het n?º op korte termijn aankomt op zichtbare daden.
– Bij een duidelijke taak- en bevoegdheidsverdeling tussen Raad en B&W in een gewijzigde Monumentenverordening er van een termijnverlengende werking geen sprak zal zijn.
?· Overwegende, dat:
– Burgerparticipatie in het najaar 2007 bij de groslijst van monumenten noodzakelijk is voor het draagvlak in de Zwolse samenleving
– Burgerparticipatie wordt bevorderd door plaatsing op de conceptlijst (mede) afhankelijk te maken van een vooraf benodigd minimumaantal stemmen van Zwolse burgers.
?· Draagt B&W op:
– binnen 4 maanden aan de commissie Werk en vervolgens aan de Raad voor te leggen een gewijzigde Monumentenverordening, waarin expliciet staat vermeld:
a) Burgerparticipatie (conform de overwegingen), waarbij het benodigde minimumaantal
Stemmen nader is ingevuld.
b) Door de Raad te hanteren criteria voor beoordeling en vaststellen van de definitieve lijst.
c) De Raad de definitieve ??lijst van gemeentelijke monumentenâ???? en eventuele sloop vaststelt.
d) Een opsomming van alle overige wijzigingen in de lijst, waarbij is aangegeven welke hiervan door B&W en welke door de Raad kunnen worden vastgesteld.
En gaat over tot de orde van de dag.
SP Swollwacht PBZ D66