Stimuland wil openheid rondom kleine scholen

Zwolle – Een school vormt de basis voor de sociale structuur van de toekomst. In dorpen waar scholen verdwijnen, is aandacht voor leefbaarheid dan ook belangrijk. Van de Overijsselse scholen heeft 38% minder dan 145 leerlingen. De afschaffing van de kleine scholentoeslag kan verstrekkende gevolgen hebben, vooral wanneer er een stapeling van factoren plaatsvindt. Bijvoorbeeld: geen samenwerkingstoeslag meer, stijgende huisvestingskosten en tegenvallende bekostiging als gevolg van invoering van Passend Onderwijs. Dat concludeert Stimuland die in het najaar van 2013 onderzoek deed onder scholen en gemeenten in Overijssel over de toekomst van kleine scholen in relatie tot leefbaarheid.  

Overijssel telt 554 scholen voor primair onderwijs, die onder 81 schoolbesturen vallen. Er zijn 212 kleine scholen met minder dan 145 leerlingen. Hiervan zijn er 57 kleine scholen die de laatste of enige school in het dorp zijn. De (financiële) druk op deze kleine scholen is groot. En dat wordt nog eens versterkt door het voorstel van Staatssecretaris Dekker om de kleine scholentoeslag te vervangen door een samenwerkingstoeslag.

Scholen en leefbaarheid
Een school levert een (indirecte) bijdrage aan leefbaarheid door inzet van bewoners te genereren, ontmoeting en interactie te faciliteren en omdat zij fungeert als identiteitsdrager. Uit het onderzoek blijkt dat er een groot verschil is tussen kleine dorpen/buurtschappen en grotere dorpen. In kleine dorpen heeft de laatste school in het dorp vaak een heel belangrijke functie voor de leefbaarheid. De school is de basis voor de sociale structuur van de toekomst. In dorpen waar scholen verdwijnen, is aandacht voor leefbaarheid en dan met name de ontmoetingsfunctie belangrijk, zo concludeert Stimuland. Dit is echter niet een verantwoordelijkheid van de school, hun verantwoordelijkheid beperkt zich tot het leveren van kwalitatief onderwijs.

De invloed van demografische ontwikkelingen
Krimp is een belangrijke bepalende factor in de discussie over kleine scholen. Op basis van de prognoses zal het aantal leerlingen voor primair onderwijs de komende jaren met ongeveer 10% afnemen. Ook hier zijn de lokale verschillen groot. Krimp is vooral zichtbaar aan de randen van de provincie. In verschillende gemeenten geeft men aan nu al duidelijk krimp en de gevolgen daarvan te ervaren. Er is bijvoorbeeld sprake van onderlinge concurrentie om leerlingen binnen en tussen dorpen. Ook vormt krimp hier soms al een bedreiging voor de onderwijskwaliteit. Bij deze scholen liggen exploitatieproblemen door leegstand op de loer.

Sociaal-economische betekenis
Het open houden of sluiten van een school is uiteindelijk een financiële kwestie, die actueler wordt als de kleine scholentoeslag verdwijnt. Onderhoud en duurzaamheid van schoolgebouwen is vaak een knelpunt, wat de exploitatie van kleine scholen nog meer onder druk zet. Stimuland stelt dat scholen in dorpen het beginpunt van het sociale netwerk zijn en daardoor de basis vormen voor noaberschap, tegenwoordig burgerparticipatie. Als de laatste kleine school in een dorp verdwijnt, is de verwachting dat het draagvlak voor burgerparticipatie kleiner wordt. En dat resulteert bijvoorbeeld in minder burenhulp, dus meer zorgkosten. Bovendien heeft de school vaak een directe relatie met andere voorzieningen in het dorp. Denk aan verenigingen of het kulturhus. Ook die kunnen in de (exploitatie)problemen komen als de school verdwijnt.

Samenvattend stelt Stimuland dat, om op lokaal niveau tijdig in te spelen op de problematiek rondom kleine scholen, het van belang is dat scholen, gemeenten en organisaties van plaatselijk belang elkaar opzoeken en een open gesprek aangaan. Een van de zaken waar genoemde partijen zich samen over zouden moeten buigen, is volgens Stimuland het opstellen van een regionale visie over dorpen, denominaties en gemeentegrenzen heen. Binnen deze visie moet er aandacht en ruimte zijn voor lokaal maatwerk. Geïnteresseerden die meer willen weten, kunnen de samenvatting van het onderzoeksrapport kosteloos opvragen bij Stimuland via (0529) 47 81 80 of info@stimuland.nl.

Gerelateerde Berichten

(Automatisch gegenereerd)