‘Doetje’ wordt bevrijder van Zwolle

|   Laatste wijziging

Zwolle – De klokken van het carillon in de statige Peperbus spelen vaderlandse liedjes, die weergalmen tussen de gebouwen. Leo gaat op de schouders van een hossende massa. Burgemeester Van Karnebeek heeft geen uitleg nodig. Hij herkent onmiddellijk de man – met het ene oog afgeplakt – die in zijn eentje verantwoordelijk is voor de bevrijding van Zwolle. 14 april 1945 werd Zwolle bevrijd van de Duitse bezetters.

leo_major.jpg 

Archieffoto Weblog Zwolle 2005

Leo Major vervulde daarbij een hoofdrol en is daarom de afgelopen decennia op bevrijdingsdagen op diverse manieren in het zonnetje gezet. In 1970, 1985, 1990, 1992, 1995, 2000 en 2005 vierde hij in Zwolle de herdenking van de bevrijding mee. In 2005 werd Leo Major uitgeroepen tot ereburger van Zwolle. Over Leo Major en de bevrijding van Zwolle is veel gezegd en geschreven, maar gezien de heldendaden van de man in kwestie is er vreemd genoeg nooit een boek of film verschenen. Wat Major heeft gedaan grenst aan het ongelooflijke; hij was al Rambo voordat deze was uitgevonden.

Voor Nic Veenhof kan Major niet genoeg eerbetoon krijgen. Veenhof was op 19-jarige leeftijd getuige van de bevrijding van Zwolle. Hij emigreerde in 1951 met zijn ouders naar Canada, het land van Major. Pas in 2001 kwam Veenhof achter het bestaan van Major na het lezen van het boek ‘Bewogen Jaren’, dat het verloop van de oorlogsjaren in Zwolle beschrijft. Hij besloot op zoek te gaan naar de man die in zijn eentje Zwolle bevrijdde en daarmee nog meer ellende – beschietingen door de Canadezen en gevechtshandelingen in de straten van de stad – wist te voorkomen. Veenhof vond Major en zocht hem op in zijn woning in het Canadese Candiac. Ze spraken uitvoerig met elkaar. 
Veenhof beschrijft zijn bevindingen in een vooralsnog 22 pagina’s tellende biografie, die een onbekende kant van Leo Major blootlegt en verklaart waarom de bevrijder van Zwolle tot de opzienbarende heldendaden kwam die hem diverse hoge onderscheidingen opleverden. 
"Ik heb het verhaal geschreven ter ere aan Leo Major en alle voormalige leden van het Regiment de la Chaudière. Zij hebben gevochten op het vasteland van Europa met moed, vastberadenheid en met standvastig besluit, vanaf de zesde juni 1944 tot met de achtste mei 1945. Laat de ultieme opofferingen die zij gemaakt hebben om de mensen van de Nazitirannie te verlossen nooit tevergeefs zijn geweest", aldus Veenhof. 
Wie was die opmerkelijke man die haast als een bezetene vanaf de landing op de kust van Frankrijk (D-day) door Europa trok om de Duitse bezetter te verjagen? Wat dreef de man die diverse keren gewond raakte, drie keer zelfs zo ernstig dat artsen hem naar huis wilden sturen? Wie was die man die niet van opgeven wilde weten en doorging, tot in Zwolle toe? 
Leo Major wordt geboren op 23 januari 1921, en dat is meteen al een historische dag. De kranten melden dat zijn geboorteplaats New Bedford in het Amerikaanse Massachusetts die dag wordt getroffen door de ergste sneeuwstorm van de eeuw. Als Leo acht maanden is, keert het gezin terug naar Montreal in Canada, waar de Majors oorspronkelijk vandaan komen. Hij groeit op in een ongewone gezinssituatie, aangezien zijn vader de meeste tijd niet aanwezig is. Die werkt overal en nergens aan de bouw van spoorwegen. In de loop van de jaren komen er twaalf kinderen bij. Op veertienjarige leeftijd verlaat Leo het ouderlijk huis, na herhaalde problemen met zijn vader. Leo wordt door hem mishandeld: geestelijk en lichamelijk. Daarbij fungeert Leo ook bewust als bliksemafleider voor de andere kinderen in het gezin, die zo gespaard blijven voor de woedeaanvallen van pa. 
Zijn vader vindt Leo een nietsnut, een doetje en een lafaard, die nooit iets zou bereiken in de wereld. 
Geestelijke en lichamelijke mishandeling kan er voor zorgen dat het slachtoffer terecht komt in de criminaliteit, asociaal wordt of zelfs suïcidaal, constateert Veenhof in de biografie. Leo Major niet. "Hij doet precies het omgekeerde. Hij kiest voor het verlangen om te laten zien wat hij waard is." 
In 1938 gaat Leo aan het werk als arbeider bij het spoor. Hij maakt lange dagen van tien uur, en dat zes dagen per week. Als de oorlog begint en Canada het leger in staat van paraat brengt, meldt Leo zich meteen aan. In 1939 – op 18-jarige leeftijd – is hij soldaat. Hij wil zijn vader bewijzen dat hij wel degelijk iemand is om trots op te zijn. 
Major begint bij het beroemde Le Royal 22ste Regiment in Montreal, maar als hij hoort dat het Regiment de La Chaudière als eerste naar Europa gaat, vraagt hij met succes overplaatsing aan. Begin 1941 arriveert hij met de troepen in Schotland. 
Daar begint een bikkelharde training, zes dagen per week, vijftig weken per jaar, drieënhalf jaar lang. Leo specialiseert zich als verkenner en scherpschutter. Hij raakt bevriend met Willy Arsenault, die ook uit Montreal komt. Ze zijn onafscheidelijk, tot de bevrijding van Zwolle. 
Op de zesde juni van 1944 landt Leo op de stranden van Frankrijk. Operatie Overloard – die begint met D-day – is het startschot voor de bevrijding van Europa. Dezelfde dag neemt hij de eerste Duitsers gevangen bij een verrassingsaanval, en maakt hij ook zijn eerste slachtoffers. "Het was zij of wij. Daarom begonnen we te schieten en doodden ze allemaal", zou hij later zeggen. 
Maar niet alle Duitsers zijn dood. Een zwaargewonde soldaat weet nog een fosforgranaat te gooien; Leo raakt ernstig gewond aan zijn gezicht en blind aan zijn linkeroog. De oorlog lijkt voor hem voorbij. Maar tegen het uitdrukkelijk advies van de doktoren weigert hij terug te keren naar Engeland. "Ik ben scherpschutter in mijn compagnie. Ze kunnen niet zonder me en mijn rechteroog is nog perfect." De volgende dag is Leo terug aan het front. 
Vele slagvelden volgen en Leo Major zet vele heroïsche daden achter zijn naam, zoals in de slag om de Schelde, waar hij helemaal alleen 93 Duitsers krijgsgevangenen maakt. Als het leger hem hiervoor wil onderscheiden, weigert hij het lintje. Hij vindt dat hij niet meer dan zijn plicht heeft gedaan. 
In augustus 1944 raakt Leo Major opnieuw zwaar gewond, ditmaal door een tankgranaat. Weer zeggen de artsen tegen hem dat de oorlog voor hem voorbij is. Maar ze weten niet wat voor soort man hij is. In september loopt hij – met zijn hele bovenlijf nog in het gips – weg uit het ziekenhuis en sluit zich weer aan bij zijn regiment. Na een zware veldtocht door het bosrijke Duitse Rijnland begint in maart 1945 voor Leo de zegetocht door Nederland met de bevrijding van Doesburg. Op 8 april wordt Zutphen bevrijd, op 10 april volgt Deventer en vervolgens komt Zwolle in zicht. Op 11 en 12 april worden Olst en Wijhe bevrijd. Op 13 april zitten de Canadezen in Wijthmen.
De commandant van de derde Canadese divisie, waaronder Leo’s regiment valt, verwacht bij Zwolle veel tegenstand van de Duitsers. Zwolle is strategisch enorm belangrijk door zijn ligging aan spoor, wegen en water. Bovendien zijn er hoofdkwartieren van de Wehrmacht, de Gestapo en de Sicherheitsdienst. Aanvankelijk wil de commandant de stad bestoken met granaatvuur, maar uit vrees voor burgerslachtoffers en schade aan historische gebouwen, neemt hij een opmerkelijk besluit: hij vraagt twee vrijwilligers om de situatie in Zwolle te verkennen. Leo Major en zijn vriend Willy Arsenault melden zich meteen. Zwaar bewapend gaan ze op pad, maar ze komen niet ver. Duitse soldaten nemen het duo net voor Zwolle (bij Zalnésmilies/wink.gif met machinegeweren onder vuur en Willy is op slag dood. 
Major trekt vervolgens alleen Zwolle in. Aan de Stationsweg overmeestert hij een Duitse soldaat en zijn meerdere. Zij vertellen, met de Canadese Stengun op hun hoofd gericht, dat er nog een duizendtal Duitsers in Zwolle zijn. Leo trekt vervolgens doodleuk en onverschrokken verder de stad in. Hij strooit met granaten en schiet onderweg diverse keren met zijn Stengun in de lucht om de indruk te wekken dat er een massale intocht van geallieerden aan de gang is. Hij hoopt dat de bezetters zo bang worden dat ze zich uit de voeten maken. Die opzet slaagt, al moet hij nog wel zes Duitsers doden. 
Zo wordt Zwolle straat voor straat bevrijd door één man, waardoor een vernietigende aanval wordt voorkomen, en is Leo Major een held tegen wil en dank. 
Na een uitbundig bevrijdingsfeest is de oorlog ook voor de inmiddels 24-jarige Leo voorbij. In augustus 1945 keert hij terug naar huis met het schip Nieuw Amsterdam. In Canada wacht hem geen warm welkom, geen fanfare, geen parade. Zijn moeder gunt hem zelfs nauwelijk een blik waardig. Als hij om zijn burgerkloffie vraagt, is het verbijsterende antwoord dat zijn ouders zijn kleren hebben verkocht. "We gingen er vanuit dat je dood zou gaan en we hadden het geld nodig", luidt de verklaring. Met de bevrijding van Europa is de oorlog voor Leo overigens niet definitief voorbij. Als het in 1951 mis gaat in Korea bedenkt hij zich opnieuw geen moment en meldt zich aan. Ook in Azië baart hij opzien met onverschrokken heldendaden, zoals bij het beroemd geworden gevecht om Hill 355. Weer krijgt hij hoge onderscheidingen. Hij is een van de drie soldaten in het hele Britse rijk die twee keer de Distinguished Conduct Medal krijgen voor heldendaden in twee verschillende oorlogen. 
Leo trouwt in 1953 met Pauline en krijgt drie zonen en een dochter. Bijna twintig jaar lang heeft Leo met geen woord gesproken over zijn oorlogservaringen. Gaandeweg wordt hij een vergeten idool voor de Zwollenaren, tot hij in 1968 wordt opgespoord door Zwollenaar Frits Kuiper en in 1970 het verzoek krijgt de dertigste herdenking van de bevrijding bij te wonen. Pas dan ontdekt Pauline wat Leo in de oorlog heeft meegemaakt en gedaan. Als ze hem vraagt waarom hij nooit iets heeft verteld, antwoordt hij simpel: "Ik wilde niet zo’n opschepper zijn als alle jongens die jou zo irriteerden voor je mij ontmoette." 
 
Major overleed in 2008. 
 
Bron: Archief Weblog Zwolle, reactie van bezoeker Cor. 

Gerelateerde Berichten

(Automatisch gegenereerd)

6 gedachten over “‘Doetje’ wordt bevrijder van Zwolle”

  1. en in 1970 het verzoek krijgt de dertigste herdenking van de bevrijding bij te wonen.

    Moet daar niet 25ste herdenking staan ?

  2. Klasse heb het allemaal deels meegemaakt iets om nooit te vergeten vooral niet het moment dat hij alleen de Wipstrik in kwam lopen van schuttersputje naar schuttersputje toen hij bij de Vechtbrug was ben ik naar huis gehold was toen 10 jaar echt onvergetelijk.

Reacties zijn gesloten.