Gezamenlijke aanpak ziekteverzuim op scholen

Bij veel leerlingen die regelmatig verzuimen wegens ziekte blijkt er iets anders achter te zitten, dan alleen maar ziek zijn: een vervelende thuissituatie, pesten, het leertempo niet aankunnen, ruzie met een leraar, ADHD die niet is onderkend. Veel ziekteverzuim kan bovendien leiden tot voortijdig schoolverlaten. Daarom is de GGD Regio IJssel-Vecht in samenwerking met de scholen voor voortgezet onderwijs en de gemeenten in de regio IJssel-Vecht onlangs gestart met het programma ZAS (Ziekteverzuim Als Signaal).

Vorige week heeft de GGD alle scholen voor voortgezet onderwijs (VO) in de regio IJssel-Vecht informatie aangeboden over ZAS, een nieuwe aanpak bij zorgwekkend ziekteverzuim. Het programma ZAS is door de GGD Regio IJssel-Vecht ontwikkeld in nauwe samenwerking met het onderwijs en de afdeling leerplicht van enkele gemeenten naar aanleiding van vragen over en signalen van zorgwekkend ziekteverzuim op scholen voor voortgezet onderwijs. Scholen kunnen zich bij de GGD aanmelden voor deze nieuwe aanpak. “Als je bij leerlingen die zich veel of vaak ziek melden weet wat er aan de hand is, kun je iets doen, maar wij komen daar als school en als leerplicht vaak niet achter”, aldus één van de scholen.

Zoals bovenstaand citaat aangeeft kampen scholen regelmatig met de vraag hoe om te gaan met langdurig of frequent ziekteverzuim van leerlingen. Uit landelijke cijfers en uit eigen onderzoek blijkt het hier te gaan om 3 tot 5 procent van alle leerlingen. Bij ziekteverzuim spelen vaak ook andere factoren dan alleen ziek zijn een rol, bijvoorbeeld psychosociale problemen. In die gevallen kan het ziekteverzuim op termijn tot uitval leiden, wat betekent dat leerlingen voortijdig zonder diploma de school verlaten. De gemeenten in de regio willen hier wat aan doen en ondersteunen dit aanbod van de GGD Regio IJssel-Vecht aan alle VO-scholen in de regio.

In het najaar van 2005 is een pilot gedaan op drie scholen in de gemeenten Kampen, Hattem en Zwolle samen met de betreffende leerplichtambtenaren en de GGD. Uit de pilot blijkt dat ondersteuning vanuit Jeugdgezondheidszorg effect heeft. Tijdens de pilot daalde het ziekteverzuim aanzienlijk en steeg weer na het stoppen van de pilot. Uit interviews met betrokkenen (mentoren, leerplichtambtenaren, jeugdartsen) bleek bovendien dat deze werkwijze een positieve uitwerking had op de betrokkenheid van ouders en een preventieve invloed via bewustwording van ziektebeleving (bij leerlingen, ouders en leerkrachten).


ZAS voorziet in een werkwijze waarbij de eigen jeugdarts van de school extra beschikbaar is om bij zorgwekkend ziekteverzuim door te vragen naar achterliggende problematiek. De jeugdarts treedt daarbij op als ‘de bedrijfsarts’ voor de leerlingen van de school in nauwe samenwerking met de mentoren en leerlingbegeleiders van de school, de leerplichtambtenaar en het zorg- en adviesteam van de school.

De GGD en de gemeenten hebben de ambitie dat in 2010 alle scholen voor voortgezet onderwijs in de regio IJssel-Vecht meedoen aan ZAS.