Zwolle – Tientallen mensen uit het hele land kwamen woensdag naar een herdenkingsbijeenkomst voor Tomy Holten. Holten overleed in maart in een Zwolse politiecel nadat hij was aangehouden nabij de Jumbo op de Hogenkampspassage in Diezerpoort. Tijdens de herdenking werden bloemen gelegd. Ook werd er gezamenlijk ‘black lives matter’ en ‘being black is not a crime’ gescandeerd. Volgens de organisatoren zijn er veel overeenkomsten tussen de dood van George Floyd in de Verenigde Staten en Tomy Holten in Zwolle. De vraag rijst echter of dit wel zo is.
Rond half zeven ’s avonds verschijnen tientallen mensen op de hoek van de Hogenkampspassage met de Zerboltstraat. Op deze plek werd Tomy Holten op zaterdag 14 maart door de politie aangehouden. Onder de bezoekers van de herdenking bevonden zich actievoerders van Kick Out Zwarte Piet. Ook Marit van Splunter, een activiste die zich inzet voor radicale gelijkwaardigheid, gaf acte de préscence.
De organisatoren wilden met deze bijeenkomst stilstaan bij de huidige woede en frustratie die wereldwijd ontstond na de dood van George Floyd in de Verenigde Staten. “De zoveelste ongewapende zwarte persoon die door politiegeweld om het leven is gekomen. De overeenkomsten tussen Nederland en de VS zijn groter dan velen beseffen,” schrijven de organisatoren in een persbericht. “Ook in Zwolle stierf maart jongstleden een zwarte Zwollenaar door ongemeen hard politieoptreden. We zijn solidair met de wereldwijde steunbetuigingen tegen institutioneel en alledaags racisme en discriminatie.”
Voor een argeloze voorbijganger ontstond woensdagavond op de Zerboldstraat al snel het beeld dat er weinig verschil zat tussen George Floyd en Tomy Holten. Een jonge vrouw plaatste een bord met de tekst ‘black lives matter’ bij een tafel met de foto van Holten. Minutenlang scandeerden de groep mensen ‘being black is not a crime’ en Mondy Holten, de broer van de overleden man, stak tijdens zijn toespraak niet onder stoelen of banken hoe hij dacht over het optreden van het Zwolse politiekorps.
Niet alleen de politie kreeg er van langs. Mondy Holten stelde ook het handelen van de Jumbo supermarkt en de Rijksrecherche ter discussie. Door een megafoon vertelde hij over de rechtszaak die hij had aangespannen tegen Jumbo. Holten eiste een vergoeding van de uitvaartkosten van zijn broer. Ook wilde hij de bewakingsbeelden die in de supermarkt zijn gemaakt zien. De kantonrechter wees op vrijdag 1 mei beide vorderingen af.
Wat er niet gezegd werd door Holten en de organisatoren is te lezen in het vonnis van de kantonrechter. Op zaterdag 14 maart loopt Tomy Holten rond kwart over vijf de Jumbo supermarkt aan de Hogenkampspassage binnen. Het is die zaterdag chaotisch in de Nederlandse supermarkten. Twee dagen eerder kondigde de regering de verscherpte coronamaatregelen af. In de supermarkten golden de nieuwe regels en er werd op dat moment gehamsterd door ongeruste burgers.
Tomy Holten rent onrustig door de supermarkt. Hij trekt aan tassen van het winkelend publiek en buigt dicht over een kassa. Ook zegt hij tegen een medewerker van de Jumbo dat die hem maar moet doodschieten. Supermarktmedewerkers proberen hem te kalmeren en vragen hem om de winkel te verlaten. Omdat de verwarde Holten niet weggaat wordt besloten om de politie te bellen. De broer van Holten is van mening dat de politie niet ingeschakeld had mogen worden. Dit omdat zijn broer geen verkeerde bedoelingen zou hebben gehad en onder invloed van zijn ziektebeeld zou hebben gehandeld. Hij vindt dat zijn broer in deze toestand zo duidelijk in gevaar was dat er een ambulance gebeld had moeten worden.
De kantonrechter is het hier echter niet mee eens. “Het gaat erom dat Jumbo een potentieel gevaarlijke situatie voor de gezondheid van de aanwezigen in de supermarkt moest zien te beëindigen, in verband met het coronavirus. Omdat Holten zich niet liet wegsturen, was inschakeling van de politie de aangewezen weg,” aldus de rechter.
Als de politie, rond half zes, ter plaatse komt proberen ze samen met omstanders en supermarktmedewerkers Holten te kalmeren. Volgens ooggetuigen lukte dit niet. Zo zou Holten geprobeerd hebben om mensen uit hun auto te trekken op de parkeerplaats. De verwarde man bleef een gevaar voor zichzelf en anderen vormen. De politie besluit de man aan te houden. Op de hoek met de Zerboltstraat wordt Holten tegen de grond gewerkt door politieagenten en burgers. Dit wordt ook gefilmd door omstanders. De beide video’s verschijnen later op YouTube.
In deze video’s is de schoen van een politieagent te zien met het hoofd van de op straat liggende Holten op de achtergrond. Het is echter niet uit de beelden op te maken of de agent zijn voet op het gezicht van de man zet of dat de voet voor de mond van Holten staat.
Holten verzette zich bij de aanhouding en beet een politieman in de arm. Het letsel van de agent moest later in het Isala ziekenhuis worden behandeld. Het is niet ondenkbeeldig dat de werkschoen van de agent vervolgens op enige afstand voor de mond van Holten is gezet om te voorkomen dat hij opnieuw zijn tanden in iemand zette die hem in bedwang probeerde te houden. Door het inzoomen met een camera ontstaat er al snel een vertekend beeld. Objecten die in werkelijkheid op ruime afstand van elkaar staan lijken nagenoeg tegen elkaar te staan bij het gebruik van zoom.
Tijdens zijn verzet raakte Holten onwel. Volgens de politie was een ambulance snel ter plaatse. Na controle bleek dat Holten overgebracht kon worden naar het cellencomplex van de politie aan de Koggelaan.
De verklaring van de politie komt overeen met het vonnis van de kantonrechter. “De broer van Holten heeft niet weersproken dat er toch ook een ambulance bij de supermarkt is gekomen op 14 maart 2020, nadat de politie Holten in bedwang had gekregen en dat hij door het ambulancepersoneel bij de supermarkt is onderzocht. Op dat moment was hij kennelijk voldoende gezond en was het niet nodig dat hij naar het ziekenhuis werd gebracht voor verder onderzoek en nadere observatie, immers Holten is na het onderzoek meegenomen naar het politiebureau en niet naar het ziekenhuis.”
Kort daarna raakt Holten opnieuw onwel. Een reanimatiepoging mocht niet meer baten en de man overlijdt in een Zwolse politiecel. Een dag later maakte de politie dit openbaar via een persbericht. Ook geven ze aan dat de Rijksrecherche een onderzoek is gestart. Zolang dit onderzoek loopt mag de politie geen verdere mededelingen doen over deze zaak.
Ook de Jumbo mag haar bewakingsbeelden niet delen met de broer van Holten. Mondy Holten vorderde deze beelden omdat hij ze nodig kan hebben bij een eventuele bodemprocedure. De kantonrechter wees het af omdat de bewakingsbeelden in beslag zijn genomen en de supermarkt daarbij een verbod heeft gekregen om de beelden verder te delen. Ook wordt uit het vonnis duidelijk dat Jumbo de beelden nog heeft en wil bewaren. Zodra het onderzoek van de Rijksrecherche is afgerond en het verbod niet meer van kracht is mag de broer de beelden bekijken.
Als het onderzoek door de Rijksrecherche is afgerond komt er ook een antwoord op de vraag of Holten stierf door zijn huidskleur of door zijn gedrag.
